معرفی رشته پرتو درمانی یا رادیوتراپی
معرفی رشته پرتو درمانی یا رادیوتراپی
رشته ی پرتودرمانی یکی از زیر شاخه های فیزیک پزشکی است که به درمان سرطان ها و بیماری های دیگر نظیر گواتر سمی با استفاده از پرتوهای یونیزان نظیر اشعه ایکس، الفا، بتا و گاما میپردازد. رشته ی پرتودرمانی با استفاده از دو روش سبب کاهش سلول های تومورال و به تعویق انداختن رشد آنها میشود:
1.استفاده از اشعه های دارای انرژی زیاد نظیر ایکس،الفا،گاما و بتا که یا به صورت مستقیم به بافت تابیده میشود یا با دستگاه تابنده ی اشعه که در بدن نزدیک ضایعه ی مورد نظر قرار میگیرد، در معرض تابش اشعه قرار داده میشود.
2. استفاده از دارو های رادیوتراپی که با گیرنده ی خاص خود به عضو مورد نظر رسیده و سلول های تومورال را مورد هدف قرار میدهد.
هدف از پرتودرمانی تنها از بین بردن سلول های تومورال نیست بلکه گاهی برای کاهش خونریزی ، کاهش درد و تسکین بیماران و رفع تنگی نفس و حتی از بین بردن سلول های سالم که پرکار شده اند ،جزء گزینه های درمانی قرار میگیرد.
در پرتو درمانی مسلما سلول های سالم هم در معرض آسیب با پرتو های یونیزان قرار دارند، حتی گاهی ممکن است خود این پرتو های یونیزان عامل بروز سرطان های جدید در سالهای پس از بهبودی گردند ،اما نکته ی حایز اهمیت این است که سلول های تومورال به دلیل نقص در سیستم ترمیم ژن،حساسیت بیشتری نسبت به این پرتو ها دارند و این موضوع اصل و پایه ی موفقیت در پرتو درمانی است. در طی روند پرتودرمانی کم خونی به دلیل از بین رفتن سلول های سالم یکی از شایع ترین علایم میباشد، بنابراین توجه فرد متخصص رادیوتراپی به این موضوع و چک کردن مرتب سلول های خونی امری ضروری است. که در صورت کاهش قابل توجه این سلول ها ، حتی ممکن است برای مدتی روند درمان متوقف و درمان های جایگزین اعمال گردد.
در کل وظایف فارغ التحصیلان این رشته را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
– یادگیری نحوه ی تولید پرتو های یونیزان و اصول مربوط به آنها
– تسلط بر تکنیک های مختلف شیمی درمانی و پرتودرمانی
-روش های حفاظت از اشعه ایکس و سایر پرتوهای رادیو اکتیو
-روش های درمان تومور های جامد و لوسم و لنفوم و همچنین برخی تومور های خوشخیم
-تسلط بر پرتو درمانی پیشگیرنده به منظور جلوگیری از رشد مجدد سلول های سرطانی
اما سوال مهمی که برای اکثر داوطلبان این رشته پیش می آید این است که تفاوت این رشته با رادیولوژی چیست؟
با توجه با توضیحات بالا، هدف از پرتودرمانی یا رادیوتراپی، درمان سرطان ها و تومور های خوشخیم و پیشگیری از عود آنها است . اما کار یک تکنیسین رادیولوژی ، گرفتن عکس های رادیولوژی و کار با دستگاه های عکس برداری و ظهور کلیشه های رادیوگرافی است.
تاریخچه ی رشته ی رادیوتراپی
کشف قابلیت درمانی اشعه های یونیزان، ازاینجا شروع شد که دانشمندان متوجه شدند این اشعه را وقتی در معرض پوست قرار میدهیم سبب ایجاد سوختگی در آن ناحیه میشود. بنابراین به این فکر افتادند که برای درمان ضایعات لوپوس و زگیل از آن استفاده کنند. همچنین بر این اعتقاد بودند که اشعه های یونیزان خاصیت باکتریوسیدال(کشتن باکتری ها) دارد بنابراین برای درمان توبرکلوز از آن بهره بردند. امروزه با توجه به این خاصیت اشعه های یونیزان، برای درمان سلول های تومورال از آن بهره میگیرند و تلاش برای کم کردن آسیب به سلول های سالم و گسترش شیوه های درمانی همچنان ادامه دارد. در ایران این رشته از سال 1345 شروع به پذیرش دانشجو در دانشگاه های مادر کرد.
دروس تحصیلی رشته ی رادیوتراپی
رشته ی رادیو تراپی در مقاطع کاردانی و کارشناسی پیوسته ارایه میگردد. طول دوره ی کاردانی این رشته 2 سال و طول دوره ی کارشناسی این رشته 9 ترم است. تعداد واحد های کارشناسی پیوسته 130 واحد است که میتوان آن ها را به دو بخش دروس پایه و تخصصی تقسیم بندی کرد:
که دروس پایه شامل مواردی همچون:فیزیک عمومی، آناتومی ،فیزیولوژی، بافت شناسی و آسیب شناسی و … است.
و دروس اختصاصی مواردی از قبیل : آناتومی سطحی بدن، دستگاه های رادیوتراپی، تکنیک های رادیوتراپی، تکنیک های رادیوگرافی، تکنیک های پزشکی هسته ای، رادیوبیولوژی و حفاظت در برابر پرتو های یونیزان و همچنین کارآموزی و کارورزی را در برمیگیرد.
مهارت های مورد نیاز برای تحصیل در رشته ی رادیوتراپی
این رشته نیازمند دقت و ظرافت فراوان است زیرا همان اشعه ای که میتواند بهبود بیمار را رقم بزند، در صورت استفاده ی نابجا جان وی را میگیرد.این رشته بیشتر با افرادی که با مشکل سرطان دست و پنجه نرم میکنند سروکار دارد. بنابراین داشتن مهارت کلامی و شرایط روحی روانی مناسب، میتواند روح امید و زندگی دوباره و تلاش برای به دست آوردن سلامتی گذشته را در آنها زنده کند.
تسلط بر درس ریاضی و فیزیک دبیرستان، به خصوص آشنایی کامل با قوانین فیزیک نور و همچنین درس زیست شناسی لازمه ی موفقیت در این رشته است.
فرصت های شغلی و تحصیلی رشته ی رادیوتراپی
همانطور که ذکر شد ، این رشته در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ارایه میگردد. اما امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد برای گرایش های زیر فراهم است:
-رشته ی مهندسی پزشکی
-رشته ی نانوتکنولوژی پزشکی
-رشته ی رادیوبیولوژی و حفاظت پرتویی
-رشته ی زیست فناوری پزشکی
-رشته ی ارزیابی فناوری سلامت
-رشته ی انفورماتیک پزشکی
– رشته ی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
اما در مورد فرصت های شغلی، فارغ التحصیلان این رشته میتوانند در درمانگاه های پرتو درمانی، مراکز پرتودرمانی بیمارستان ها و مراکز تحقیقاتی به پرتودرمانی های ساده و تخصصی بپردازند.
رشته ی رادیوتراپی و کنکور سراسری
برای قبولی در این رشته ، رتبه حدود 2400 نیاز است.