لقمه های تکنیکی مرور شیمی به روش صد زنها(1)

لقمه های تکنیکی مرور شیمی به روش صد زنها(1)

تقسیم بندی مواد

مواد را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

1مواد خالص که شامل عنصر و ترکیب است.

عنصر: به ماده ای گفته می شود که تنها از یک نوع اتم ساخته شده است. مثل آهن، اکسیژن و ….

مواد ترکیب: از بیش از یک اتم ساخته شده اند. مثل H2O و NaCl

2مواد ناخالص (مخلوط) که شامل همگن و ناهمگن است.

مخلوط همگن (محلول): مخلوطهایی که ترکیب اجزای آنها یکسان است و ذره های تشکیل دهنده آنها بطور یکنواخت در هم پخش شده اند (مخلوط یک فازی را محلول می گویند)

مخلوط ناهمگن: مخلوطی که ذرات تشکیل دهنده آن بطور یکنواخت درهم پخش نشده اند و مرز میان فازها قابل تشخیص است.

حلالهای پرکاربرد در شیمی

آب H2O

مولکولی قطبی است

توانایی تشکیل پیوند هیدروژنی دارد

مهم ترین حلال صنعتی

محلول آبی : محلولهایی که حلال آنها آب است

اتانول C2H5OH

دو بخش قطبی و ناقطبی دارد

توانایی تشکیل پیوند هیدروژنی دارد

مهم ترین حلال صنعتی پس از آب

مایع بی رنگ و فرار

کاربرد: مواد دارویی، آرایشی و بهداشتی و ضدعفونی کردن زخم ها

هگزان C6H14

مولکول ناقطبی

مایع فرار و بی رنگ

از نفت خام به دست می آید

کاربرد : رقیق کننده برای رنگهای پوششی

استون C3H6O

مولکولی قطبی است

مایع بی رنگ و فرار

به هر نسبتی در آب حل میشود

کاربرد : حلال مناسب برای رنگها، چربی ها و لاکها

تولوئن C7H8

مولکول ناقطبی و آروماتیک

در قطران زغال سنگ یافت میشود

بی رنگ و آتش گیر است

کاربرد : به عنوان حلال در صنایع رنگ و رزین

تقسیم بندی مواد از لحاظ انحلال پذیری

1مواد محلول: انحلال پذیری آنها از یک گرم حل شونده در 100 گرم آب بیشتر است مانند:

متانول

اتانول

استون

ساکارز

هیدروژن کلرید

پتاسیم نیترات

2مواد کم محلول: انحلال پذیری آنها بین 0/01 تا یک گرم حل شونده در 100 گرم آب است، مانند:

هگزانول

کلسیم سولفات

3مواد نامحلول: انحلال پذیری آنها از 0/01 حل شونده در 100 گرم آب کمتر است مانند:

نقره کلرید

باریم سولفات

چند مورد از مطالب زیر درست اند؟

▪️در بوتانول، بخش بیشتری از مولکول قطبی است و از این رو، به خوبی در آب حل می شود.

▪️حل شدن کلرید هیدروژن در آب، بر اثر تشکیل پیوند هیدروژنی بین مولکول های آن با آب است.

▪️به دلیل برقراری نیروی جاذبه قوی بین یون ها و مولکول تولوئن، لیتیم کلرید در تولوئن حل می شود.

▪️ضمن حل شدن اتانول در آب، پیوندهای هیدروژنی قوی تری بین مولکول های اتانول و آب به وجود می آید.

نادرست؛ در بوتانول، بخش ناقطبی بزرگتر است و بخاطر همین حلالیت کمی در آب دارد.

نادرست؛ هیدروژن کلرید به صورت یونی در آب حل می شود و پیوند هیدروژنی برقرار نمی کند.

نادرست؛ تولوئن ناقطبی است و جاذبه قوی نمی تواند با یونها تشکیل دهد و بهمین دلیل لیتیم کلرید در تولوئن حل نمی شود.

درست؛ پیوند هیدروژنی قوی بین آب و اتانول سبب می شود که اتانول و آب به هر نسبتی در هم حل شوند.

فاز و چند نکته مهم کنکوری:

فاز بخشی از ماده است که تمام خواص فیزیکی و شیمیایی (خواص شدتی) در سراسر آن یکسان است.

خواص شدتی که در فاز مورد توجه قرار میگیرند مثل: رنگ، بو، طعم، دما، چگالی، نقطه ذوب و جوش و ذوب، ضریب شکست، ظرفیت گرمایی ویژه و مولی…

مفهوم حالت فقط به حالت فیزیکی ماده دلالت دارد.

هر فاز دارای خواص شدتی کاملا یکسان در تمام قسمتهای آن است.

مخلوط چند گاز یک فاز محسوب می شود چون درهم حل می شوند.

در مخلوط مواد جامد، هر جامد به تنهایی یک فاز جداگانه محسوب می شود.

تغییر فاز مواد خالص یک تغییر فیزیکی محسوب می شود چون ماهیت آنها تغییر نمی کند.

محلولها تک فازی بوده و مرز بین فاز (فصل مشترک) ندارند

چند مورد از مطالب زیر درست اند؟

▪️هر حلالی که بتواند چربی ها را در خود حل کند، در آب نامحلول است.

▪️بر پایه ی قانون هنری، برای افزایش دادن انحلال پذیری گازها، باید دمای آب را بالا برد.

▪️انحلال گازها در آب با کاهش آنتروپی همراه و قطبی بودن آنها در انحلال پذیری آنها موثر است.

▪️ اوکتان، دکان و آب (با جرم برابر) به خوبی در یکدیگر حل میشوند و محلول یک فازی تشکیل می دهند

نادرست؛ چربی ها ترکیباتی ناقطبی هستند. بعضی حلال ها مثل استون و اتانول با داشتن بخش ناقطبی، چربی ها در خود حل می کنند و با داشتن بخش قطبی در آب نیز محلول هستند.

نادرست؛ انحلال پذیری گازها با افزایش دما، کاهش می یابد. در ضمن قانون هنری رابطه فشار با حلالیت گاز را بررسی می کند

درست؛ انحلال گازها در آب با کاهش آنتروپی همراه است. گازهای قطبی در آب انحلال پذیری بالایی دارند.

نادرست؛ اوکتان و دکان ناقطبی هستند و در همدیگر حل میشوند ولی در آب حل نمیشوند و مخلوط دو فازی میشود.