نکات مهم گردش مواد در جانوران ـ قلب(فصل ششم زیست دوم دبیرستان)

نکات مهم گردش مواد در جانوران ـ قلب(فصل ششم زیست دوم دبیرستان)

(در این مقاله به بررسی گره پیشاهنگی ـ گره دهلیزی بطنی و بررسی صدا قلب و تحلیل عملکرد قلب می پردازیم.)

گره پیشاهنگی محل زایش تحریکات طبیعی قلب است .

در دیواره پشتی دهلیز راست و زیر منفد بزرگ سیاهرگ زیرین قرار گرفته است

و می توان گفت از گره دوم بزرگ تر است . تار های ماهیچه ای این گره متناوبا به صورت خو به خود تحریک می شوند .

این تحریک به سایر تارهای میوکارد قلب منقل می شود و آن ها را به انقباض در می آورد .

نکته که در این جا حائز اهمیت است این است که به وجود آمدن قلب در جنین همه ی تارهای ماهیچه ای آن

قادر به انقباض داتی هستند ولی به تدریج با تمایز یافتن بافت ماهیچه ای قلب و افزایش قدرت انقباض تار ها این خاصیت

در میوکارد معمولی قلب از بین می رود و منحصرا در بافت گره قلب باقی می ماند .

گره دهلیزی بطنی در حد فاصل بین دهلیز ها و بطن ها و کمی متمایل به دهلیز راست قرار گرفته است .

چند رشته از جنس بافت گرهی ، گره های سینوسی ـ دهلیزی و دهلیزی ـ بطنی را به یکدیگر مربوط می سازد

تحریک که در گره سینوسی ـ دهلیزی ایجاد می شود سراسر ماهیچه دهلیز ها را فرا می گیرد

و پس از رسیدن به گره دهلیزی ـ بطنی به الیاف گرهی موجود در دیواره دو بطن منتقل می شود

و از این راه به نوک بطن و سراسر بافت گرهی که در ماهیچه میوکارد پراکنده است و بالاخره بهماهیچه میوکارد منتشر می شود .

سرعت انتشار تحریک گره دهلیزی ـ بطنی و الیاف در دیواره بین دو بطن نسبتا کم و در شبکه گرهی دیواره میوکارد زیاد است .

به طوری که تجریک به سرعت و به صورت هم زمان ماهیچه هر دو بطن را فرا می گیرد .

یک نکته که اهمیت دارد این است که دریچه دهلیزی ـ بطنی به صورت یک طرفه خون را از دهلیز

به بطن ها راه می دهد و بسته می شود .

دریچه های دهلیزی ـ بطنی به دو نوع تقسیم بندی می شوند که این دریچه ها عبارت اند از :

دریچه دو لختی (میترال) دریچه سه لختی

در یچه دولختی ( میترال ) : بین دهلیز چپ و بطن چپ است

دریچه سه لختی : بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد .

دریچه دیگری که در قلب وجود دارد دریچه سینی شکل است که در ابتدا آئورت وجود دارد

و سرخرگ می توان آن را در ابتدا سرخرگ ششی دید . دریچه لانه کبوتری نیز در طول سیاهرگ های نواحی پایین بدن وجود دارد .

اما باید یاد آوری کرد دریچه دهلیزری بطنی فاقد بافت ماهیچه است و وظیفه آن این است که جریان خون را باز یا بسته می کند .

دریچه ها به وسیله رشته هایی به برجستگی های ماهیچه ای دیواره داخلی قلب اتصال دارند .

دریچه سینی شکل نیز با ورود خون به سیاهرگ ها باز می شود و از بازگشت خون از سرخرگ به درون بطن ها جلوگیری می کند .

دریچه لانه کبوتری نیز بازگشت خون از سیاهرگ ها به قلب را تسهیل می کنند .

در هر دوره قلبی که شامل سیستول و دیاستول است صداهایی از قلب شنیده می شود .

صدای قلب:

صدای اول طولانی تر و بم تر از صدا دوم است و این صدا در هنگام بسته شدن دریچه های دهلیزی بطنی ایجاد می شوند

صدای دوم : کوتاه و زیر تر از صدای اول است و این صدا مربوط به بسته شدن دریچه های سرخرگی

یا همان دریچه های سینی شکل است .لازم به دکر است صدا های غیر طبیعی و ممتد از قلب شنیدوه می شود

که علت آن برخی از بیماری های قلبی و یا نقص مادر زادی در جدار بین دهلیز ها و یا بطن است .

در هر دوره کار قلب که انقباض دهلیز ها ، انقباض بطن ها و استراحت عمومی قلب است زمان این عملکرد ها با هم متفاوت است

به گونه ای که در انقباض دهلیز ها یک دهم ثانیه در انقباظ بطن ها

سه دهم ثانیه و در استراحت عمومی قلب چهار دهم ثانیه به طول می انجامد تا این عملکرد ها

صورت گیرند . در پایان دیاستول حدود صد بیست میلی لیتر خون در هر بطن جمع می شود .

که تقریبا هفتاد میلی لیتر آن در سیستول بعدی وارد سرخرگ ها می شود .

اما لازم است تعریفی ازحجم صربه ای داشته باشیم . حجم ضربه ای عبارت از مقدار خونی که در هر ضربان از هر بطن

خارج می شود

این مطالب مربوط به فصل 6 از زیست دوم دبیرستان است این فصل در کنکور 95 پنج سوال را به خود اختصاص داده است

(پویان پدرام)